Romans - De herinnerde soldaat Anjet Daanje
dat kan niet anders, van haar zou hij kunnen houden, oprecht en veel, en een last valt van zijn schouders en hij glimlacht voorzichtig naar haar.
Maar zij staart hem aan en een diepe ontgoocheling zakt over haar mooie trekken, zo diep dat alle schoonheid uit haar vloeit, en haar donkere ogen vullen zich met tranen en ze schudt haar hoofd, niet zoals bij een ontkenning, maar onbeheerst alsof ze zichzelf wil straffen omdat ze wekenlang domme, naïeve gedachten heeft gekoesterd, gedachten die ze nu ver van zich wil werpen. En ze wendt zich tot dokter De Moor, en ze begint over haar Kamiel te praten, bezwerend, alsof ze hoopt dat als ze straks opnieuw naar hem zal durven kijken hij in haar man zal zijn veranderd, en haar schelle stem vult de spreekkamer, haar Kamiel, zegt ze, was een held die voor het vaderland vocht, hij offerde zich op voor zijn kameraden, hij deelde zijn laatste eten met hen, bracht gewonden met gevaar voor eigen leven terug in de loopgraaf, dat hebben ze haar na zijn vermissing geschreven, zegt ze. En ze spreekt het niet uit, maar het klinkt in ieder woord door, deze
man, deze simpele man die hier voor haar staat in zijn armzalige gestichtskleding, zou nooit aan de eisen kunnen voldoen die zij aan haar Kamiel stelt, sinds december 1917 wordt hij vermist en bijna vijf jaar heeft ze de tijd gehad om hem te vervolmaken, hij is haar kunstwerk, haar toevluchtsoord, en ze is verontwaardigd dat dokter De Moor haar er met die advertentie toe heeft overgehaald om te geloven dat haar Kamiel de vorm van een krankzinnige met geheugenverlies zou kunnen aannemen.
En dokter De Moor luistert geduldig naar haar, zijn blik op haar gezicht gericht en hij lijkt haar woorden vriendelijk te wegen, zoals ook bij gesprekken met zijn patiënten, maar uit ervaring weet Noen dat hij na de eerste zin al een diagnose heeft gesteld en na de tweede zijn gedachten de vrije loop heeft gelaten en niets meer hoort, alleen dat wat zijn diagnose bevestigt.
En ook Noen kan niet naar haar luisteren, het gevoel dat hij deze pijn bij haar heeft veroorzaakt, deze immense teleurstelling die ze minuten en
II-191 II-192