Recensies - De herinnerde soldaat Anjet Daanje
basisidee ontleende ze aan een verhaal van Geert Mak over een Franse soldaat. Voor de onderbouwing werkte ze zich door stapels foto’s en veel oorlogsliteratuur heen; van Barbusse, Sassoon, en Remarque tot en met dagboeken en rapporten over shellshock en posttraumatisch stresssyndromen. “Eerst schreef ik twaalfhonderd bladzijden om mijn hoofdpersoon te leren kennen. Daarna begon ik echt”, zegt de schrijfster.
De bijeenkomst schiet de diepte in als de man die Henk heet, wil weten wat het thema is van De herinnerde soldaat. “Identiteit”, reageert Daanje verheugd dat het hoge woord eruit mag, “je bouwt je een beeld van jezelf op aan de hand van wat je hebt meegemaakt, wat je je herinnert en wat andere mensen over je vertellen. Amand heeft dat allemaal niet. De conclusie van het boek is dat een zelfbeeld een fictief beeld is. Als iemand anders je iets vertelt en je past dat op jezelf toe, dan verandert je identiteit mee. Identiteit is niet iets wat vaststaat.”
De man die Henk heet vertelt over een Franse
structuralistische filosoof die gezegd heeft dat identiteit ontstaat door de ontmoeting met de ander: “Gedachte is dat je identiteit vloeiend is en wordt bepaald door de ontmoeting met de ander. Dus niet door jezelf, maar door de dialoog met de ander.” Carla Alma weet de naam van de bedoelde filosoof: “Emmanual Levinas. Je wordt mens als je door de ogen van de ander kijkt.”
Een actueel thema, vervolgt Henk: “In onze cultuur wordt overdreven veel belang gehecht aan het zelf definiëren van je eigen identiteit.” Daanje; “Een statisch inzicht waar ik het dus niet mee eens ben.” Alma: “Want het is precies anders.” Interviewer Bergsma: “Sterker, je bent bij de een net weer anders dan bij de ander. Altijd jezelf zijn, kan niet.” Henk; “Het raakt ook aan het begrip authenticiteit.” Bergsma: “Allemaal vragen die dit boek oproept.”
En er volgen nog meer vragen. Zoals over de politieke en religieuze dimensies van het boek, over hoe de kinderen op Amand reageren en waarom Armand zich tegen betaling laat fotograferen met
V-333 V-334